Zorgplicht gemeenten voor het groen moet beter 

 

DEN HAAG - In november werd in het Persbericht ‘Zorgplicht gemeenten moet beter, openbaar en transparant’ (21.11.2024) aangegeven dat de gemeenten een Zorgplicht hebben voor het groen en met name voor de bomen in de openbare ruimte. Gemeld werd dat de gemeente verantwoordelijk is voor het groen - en dus zeker de bomen - in de openbare ruimte. Echter, het is niet altijd even duidelijk en zeker niet transparant genoeg voor de inwoners om dit te kunnen volgen. 

 

Verantwoordelijkheid 
Op de site ‘Bomenrecht’ staat een artikel over ‘Bomen en Overheden’. Hierin wordt aangegeven dat een groot deel van de bomen in Nederland onder de verantwoordelijkheid van de Overheid valt. Dit komt doordat de eigenaar van de grond ook de eigenaar is van de daarop aanwezige beplanting. Daardoor hebben de gemeenten, provincies, naast Rijkswaterstaat en andere overheidsinstanties een zorgplicht voor de bomen, hebben ze recht op een schadevergoeding bij schade aan de bomen, zijn ze aansprakelijk voor schade die voortkomt uit de status van de bomen en dienen ze voor sommige bomen zich te gedragen als een goede buur. 

Vele boom- en natuurorganisaties geven aan dat de Zorgplicht voor monumentale bomen meldt dat een eigenaar verantwoordelijk is voor het onderhoud en de veiligheid van deze bomen. De Bomenstichting Den Haag verwijst hierbij zelfs naar artikel 6.162 van het Burgerlijk Wetboek waar de oorsprong van deze Zorgplicht ligt. Hier wordt gesproken over de voorschriften over ‘onrechtmatige daad’ . 
De Zorgplicht voor monumentale bomen wil zeggen dat de eigenaar regelmatig inspecties moet uitvoeren en de nodige maatregelen moet nemen om risico’s te minimaliseren. Normaal gesproken wordt er een onderscheid gemaakt in verschillende niveaus, zoals de Algemene zorgplicht (dat wil zeggen regelmatige en systematische inspecties en onderhoud van de bomen), Verhoogde zorgplicht (dit houdt in dat er jaarlijkse inspecties zijn van de bomen op locaties met verhoogd risico) en Onderzoeksplicht (hierbij worden de bomen geïnspecteerd met bekende gebreken die een potentieel gevaar kunnen leveren).    

 

Zorgplicht van de gemeente 
Maar het gaat verder dan de monumentale bomen alleen. De site ‘Hovenier Almere’ heeft het over het snoeien van bomen door de gemeente. In het artikel wordt gemeld dat de gemeenten in Nederland verplicht zijn om bomen in de openbare ruimte te onderhouden vanwege deze wettelijke zorgplicht. Met deze zorgplicht wordt bedoeld dat een gemeente regelmatig boomcontroles moet uitvoeren om daarna acties moet ondernemen bij gevaarlijke situaties, waarbij men kan denken aan dode takken of instabiele bomen. Dit houdt in dat de gemeente verantwoordelijk is voor het veilig houden van de openbare ruimte.

De gemeente moet dit beleid hebben vastgelegd wat openbaar is, zodat bewoners overlast kunnen melden. Daarentegen bepaalt de gemeente wel zelf of men moet ingrijpen op basis van veiligheid en beleid. De site ‘Hovenier Almere’ geeft ook aan dat de gemeenten een wettelijke zorgplicht hebben voor bomen op openbaar terrein, wat inhoudt dat de gemeenten moeten zorgen dat de bomen veilig blijven. Dit is nodig dat ze geen schade kunnen vormen voor de omgeving, zoals een wandelaar of een auto. Volgens de site is deze zorgplicht vastgelegd in het Burgerlijk Wetboek (artikel 6.162) wat inhoudt dat de gemeenten regelmatig boomcontroles moet uitvoeren.     

 

Transparant en digitaal 
Maar de inwoners en andere geïnteresseerden moeten de gegevens van de bomen terug kunnen vinden op de site van alle gemeenten. Saar ontbreekt het nog (weleens) aan. Deze week bleek uit een gesprek met een medewerker van een gemeente, dat de gemeente een Monumentale Bomenkaart waar men wat gegevens van de monumentale bomen kon vinden, maar geen rapporten van controles. Van de andere bomen zijn geen kaarten gevonden. 

Daarnaast worden andere gegevens niet of nauwelijks vastgelegd, zoals het bespuiten van bomen (Oisterwijk) of bomen die met een of andere giftige stof zijn ingespoten, zoals in Wekerom.  Een ander probleem wat niet wordt vastgelegd, zijn de auto’s die een ongeluk hebben gehad en tegen een boom zijn gebotst. Het is nog de vraag of de meldingen op het gemeentehuis, laat staan de afdeling Groen, zijn aangemeld. Zo zijn er meldingen van een auto tegen boom op 1 oktober (Wageningen), 4 oktober (Groningen), 4 oktober (Loppersum), 9 oktober (Sellingen), 9 oktober (Almere), 9 oktober (Woensdrecht), 10 oktober (Ede), 10 oktober (Moordrecht), 11 oktober (Overveen), 11 oktober (Radio Kootwijk). Natuurlijk wordt er eerst naar de chauffeur en de auto gekeken, maar naar de bomen kijkt niet om. Dit moet veranderen en moet vastgelegd worden in het digitale archief van de gemeente, de digitale bomenkaart, zodat elke inwoner alles kan volgen.

Blog De Groene Mantelzorger